Thursday, November 18, 2010

Тоглоомд донтогчдын нуугдмал чадвар

Тэр бол олон хүүхдийн хамгийн дотны найз. Зөвхөн хүүхдүүд гэлтгүй томчуудыг ч заримдаа өөртөө татах нь бий. Түүнтэй нөхөрлөж, дотносох тусам бусад хүмүүсээс улам хөндийрөн, гадаад орчныг ч мэдрэхээ больдог гэх. Ялангуяа өсвөр насныхан үнэнч нөхөртэйгөө хонон өнжин хамт байж, эрүүл мэндээ ч золионд гаргадаг. Муу найзтай учирсан тэдний хувьд эцэг эхийнхээ халаасыг “тонших”, багш нараа ч үл тоон хичээлээ таслана гэдэг юу ч биш. Тэрхүү найз бол компьютер тоглоом гэдгийг уншигч та таасан биз ээ. Анхны компьютер тоглоом “ОХО”-г 1952 онд америкийн иргэн Александр Дуглас зохион бүтээсэн аж. Эхэн үеийн тоглоомууд зураг, дүрс эвлүүлэх, хооронд нь холбох гээд жинхэнэ л “хүүхдийн” гэх тодотголтой байв. Хүүхэд залуусын хамгийн дуртай дайн байлдаантай тоглломыг 1970-аад оноос үйлдвэрлэх болсон юм. Харин монгол залуус 1990-ээд оны дундаас “сега”-аар дамжуулж, компьютер тоглоомтой танилцсан билээ. Арав гаруйхан жилийн дотор компьютер тоглоом буюу РС манайд өргөн тархаж, хүүхэд залуусыг соронз мэт татсаныг хэн бүхэн андахгүй. Зарим нь үүнээс болж сэтгэцийн өвчтэй болж, эрүүл мэнд, зан төлөв, хичээлээ орхисны гайгаар тэднийг тун бүрхэг ирээдүй хүлээж буй.
Тоглоомд нэгэнт донтсон, түүнгүйгээр байж чадахгүй болтлоо автсан хүүхдүүдийг үнэнч нөхрөөс нь салгаж, эмчилгээнд хамруулах арга бий. Гэсэн ч тэр хүүхдүүд тоглоомоо орхисон ч хоцрогдсон хичээл, үе тэнгийнхнээ гүйцэнэ гэдэг хэцүү. Тэгвэл гадны өндөр хөгжилтэй улсууд тоглоомчдынхоо хүчийг зөв тийш залах гарц олжээ. Компьютер тоглоомчдын нэг давуу тал нь тэд техник технологийг хэнээс ч дутахгүй сайн эзэмшсэн байдаг. Үзүүлэлт, хурд, хүч сайтай компьютер, дагалдах хэрэгслүүд шинээр хаана гарсныг ч андахгүй. Мөн дайн тулантай тоглоом тоглохдоо ёстой л “13” мэхээ ашиглах шиг болно. Тэдний уг чадваруудыг ашиглан шинжлэх ухааны ярвигтай асуудлыг шийдэх бололцоотой гэнэ. Америкийн Вашингтоны их сургуулийн эрдэмтэд протейний гинжин хэлхээг байгуулах ярвигтай асуудалтай тулгарчээ. Тэд үүнийг компьютер тоглоомын хэлбэрт оруулж, шинжлэх ухааны ямар ч мэдлэггүй тоглоомчдоор тоглуулахад протейний бүтцийг төвөггүй байгуулж чаджээ. Мөн Стэнфордын их сургуулийн эрдэмтэд амино хүчлийг төрөл бүрээр нь ангилж, ялгах, гинжин хэлхээг бүтээх зорилготой “Foldit” хэмээх тоглоомыг бүтээжээ. “Foldit”-г архаг тоглоомчдоор туршуулахад үр дүн нь онц гарч. Иймээс ч шинжлэх ухааны салбарын зарим асуудлыг компьютер тоглоомд дурлагчдын тусламжтай шийдэх шинэ гарц нээгдэж байгаа юм. “Тоглоом, тэр дундаа компьютер тоглоом гэдэг тийм ч сайхан сонсогддоггүй. Өөрийгөө хянах чадваргүй өсвөр насныхан л үүнд донтдог гэдэг. Харин одоо тэднийг өөр өнцгөөс харж, чухал ажилд оролцуулдаг боллоо” хэмээн Вашингтоны их сургуулийн профессор Сэт Күүпэр хэлжээ. Шинжлэх ухааныг зугаатай хэлбэрт оруулсан эл арга тоглоомчдын нэр хүндийг ч өсгөсөн юм.
Шинжлэх ухаан төдийгүй сэтгэлзүйн салбарт ч компьютер тоглоомыг ашиглаж эхэлжээ. Хий юм харах, шалтгаангүйгээр ямар нэг зүйлээс айдаг өвчтэй хүмүүст зориулж Израйлийн Тель-Авивийн их сургуулийнхан компьютер тоглоом бүтээсэн аж. Тэд өвчтөнүүдийн айдаг зүйлсийг компьютер тоглоомын хэлбэрт оруулсан байна. Харин өвчтөн тэдгээрийг устгах замаар сэтгэхүйн дайсантайгаа кибер ертөнцөд тэмцэх аж. Мөн АНУ-д хэлд ордоггүй, ярианы бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд зориулан тоглоом бүтээж, туршаад эхэлсэн гэнэ. Ийм өвчтэй хүүхдүүдийн тархи нь дуу авиаг хангалттай түвшинд боловсруулж чаддаггүй. Харин тэдэнд тусгайлан зориулж бүтээсэн тоглоом тархины хөгжлийг түргэсгэх, тэр дундаа дуу авиатай холбогдсон хэсгийн үйл ажилагааг эрчимжүүлэхэд туслах аж.
Компьютер тоглоомноос болж хүүхдүүд хичээлээ орхих нь элбэг. Харин АНУ-гийн сургуулиуд тоглоомийг хүүхдүүдийн сургуульдаа ирэх нэг шалтгаан болгожээ. Тус улсын зарим бага, дунд сургууль хичээлийг компьютер тоглоомын хэлбэрт оруулсан байна. Энэхүү аргын тусламжтай хүүхдүүдийн хичээлдээ хандах хандлага, идэвх ч нэмэгдэхийн зэрэгцээ үр дүн нь ч жирийн үеийнхээс дутахгүй байсан байна. Мөн хүүхдүүдийн бие даан ажиллах чадвар, логик сэтгэлгээний түвшинг нэмэгдүүлжээ. Тэр тусмаа гадаад хэлний хичээлүүдэд тоглоом-хичээлийн арга хамгийн сайн нөлөөлж байв гэнэ.
Компьютер тоглоомчин, донтогч гэдэг үг муу зуршлын нэг илэрхийлэл болдог. Тэгвэл муу зуршил нь муу зуршлаа халахад ашиглагдах гэнэ. АНУ-гийн Вермонт мужийн “Champlain” коллежийн судлаачид тамхинаас гаргах тоглоом зохион бүтээсэн аж. Тамхилмаар санагдсан үедээ уг тоглоомоор тоглох бөгөөд аажимдаа хорт зуршлаасаа татгалздаг болохоор бүтээсэн гэнэ. Энэхүү тоглоом нь одоо туршилтын шатандаа явж байгаа бөгөөд олон нийтэд дэлгэх хараахан болоогүй.
Хүүхдүүдийн идэвхгүй байдал, таргалалт, хараа муудах, цаг, мөнгө дэмий үрэх гээд олон зүйлд компьютер тоглоомыг чичилдэг. Угаас тэдгээрийн буруутан нь кибер тоглоом мөн л юм чинь тэгэхээс өөр аргагүй. Компьютер тоглоомд толгойгоо мэдүүлсэн нэгнээ ч далдуур муулж, хол явцгаадаг. Үүний оронд тэдний хүчийг эрдэм шинжилгээ, анагаах ухааны салбарт ашиглах хэрэгтэйг дээрх жишээнүүд харуулж байна. Дэлхий нийт ч үүнийг хүлээн зөвшөөрч, “CGS” буюу компьютер тоглоомын шинжлэх ухаан саяхнаас хөгжиж эхэллээ. Бүр Калифорнийн их сургууль энэ чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэдэг юм билээ. Харин манай орны хувьд, дунд сургуулийн ойролцоо, байрны бараг орц, хонгил бүрд PC тоглоомын газрууд ажиллаж, хүүхдүүдийн осолтой хообийгоор олз ашиг хийдэг. Тэгвэл Монгол ч дэлхийтэй хөл нийлүүлэн алхаж, компьютер тоглоомын шинжлэх ухааныг хөгжүүлж яагаад болохгүй гэж. Магадгүй яг одоо PC тоглоомын газрын бүгчим өрөөнд тоглоод сууж буй бяцхан хүү ирээдүйн Эйнштэйн байж болох ч юм билүү.

No comments:

Post a Comment